16 Juni

Gisteren en vandaag zijn er geen kinderen op school. Het is een studie- en organisatiedag. Ik kom niettemin de morgen naar school en assisteer meester Klaas bij het gereed maken van de rapporten. De rapporten zijn veel uitgebreider dan in mijn kindertijd. Scores per vak zijn specifieker dan een cijfer, er is een woordelijke rapportage, een uitkomst van een citotoets én …een tekening van het kind zelf: dit ben ik. Dat laatste is heel erg leuk én inzichtelijk voor hoe het kind naar zichzelf kijkt. Het vraagt wel enige vakkennis om de tekeningen op dit aspect – hoe kijkt een kind naar zichzelf – te kunnen duiden. Wat ik mooi vind is dat bij elk rapport de tekening opnieuw gemaakt wordt, je kunt dus ook de ontwikkeling van het zelfbeeld en van de tekenvaardigheden zien.  Juf Marij help ik daarna met het nakijken van rekenwerk. Het geeft mij plezier om rode krullen door sommen te schrijven.

23 juni

Vandaag is juf Marij afwezig, zij wordt vervangen door juf Jeanet, met ondersteuning van juf Els. Tijdens de binnenkomst-periode van 10 minuten zijn de kinderen aan het lezen, althans de meeste. Juf Jeanet is hier voor het eerst en stelt zich voor. Daarna mag een kind het programma van de dag oplezen van het bord aan de zijkant. Je moet goed luisteren want hij praat niet zo luid. Ik let intussen op hoe Jeanet met een plattegrond de namen van de kinderen zo goed mogelijk gebruikt.

Jeanet begint met het programmaonderdeel creatief schrijven. Dat is, legt zij meteen uit, dat je zelf zinnen maakt. Zij legt uit wat een gesprek is en dat de kinderen in tweetallen een gesprek tussen twee mensen gaan maken en gaan dit voor de klas naspelen. Als voorbeeld geeft ze een striptekening van een opa met kleinzoon in een bibliotheek met vier tekstballonnen. Van het gesprek maken ze een tekening van twee mensen die elk twee zinnen zeggen. Als voorbereiding nodigt ze ook een paar kinderen uit om een bepaalde zin (‘dat wil ik niet!) op verschillende manieren te zeggen, met steeds andere intonatie. Zo krijgt de klas een boze, een bange en een verbaasde ‘dat wil ik niet’ hardop voorgedaan.

De kinderen gaan in tweetallen aan de slag en juf Jeanet, Juf Els en ik helpen waar nodig de kinderen daarbij. Ik zie dat kinderen het overleg voeren niet goed kunnen. Het zijn eerder stellingnames en mededelingen (’Niet leuk’, ‘Ah nee’, enz.) van zo weinig mogelijk woorden die zij uitwisselen. Ik nodig enkele duo’s uit om uit te leggen waarom ze iets wel of niet willen en zo komen bij twee duo’s de taak op gang. Het is wat rumoerig in de klas, dan kan ook niet anders met zoveel overlegtafels en begeleiding. In de laatste 10 minuten voor het speelkwartier worden enkele korte dialogen nagespeeld voor de klas. De verschillen in lef en gericht hardop praten zijn groot; de inzet verschilt ook: sommige kinderen doen het zichtbaar zo goed mogelijk voor de juf, anderen om snel daarna naar buiten te kunnen.

Na de pauze blijkt in groep 4 de vaste docent eveneens er niet te zijn; juf Henny vervangt hem. Wij spreken af dat ik niet met enkele groepjes buiten de klas specifieke taken ga oefenen maar dat ik samen met haar de kinderen help bij het maken van een boel rekenopgaven.

Zij legt uit welke sommen gemaakt moeten worden en licht kort nog even de werkwijze, het hoe, uit. Daarna gaan de kinderen allemaal redelijk stil aan het werk waarbij, als zij een vraag hebben, juf Henny of ik komen kijken en helpen. De te maken sommen zijn een raster van alle tafels van 1 tot 10. Dat wat je uit je hoofd weet kleur je, de overige maak je. Voor een enkel kind zijn vermenigvuldigsommen (‘keersommen’) van de grotere oneven getallen zoals 5, 7 en 9 het moeilijkst. Bij hulp begin ik steeds met de vraag: welke makkelijke som zou jou hierbij kunnen helpen? Bij 7 X 9 is 7 X 10 de hulpsom: eerst 7 X10 en van de uitkomst 7 afhalen. Langzaam zie ik in dit uur twee kinderen vorderingen maken.

Ik merk ook dat twee meisjes de sommen al klaar hebben, ik kijk ernaar en zie dat alles goed is. ‘Zal ik jou eens een hele moeilijke som geven?’ Zij knikt gretig. Ik schrijf 7 X 12 op haar wisbordje. Met een aanwijzing: splits de 12 in 10 en 2 en vermenigvuldig deze getallen eerst, komt zij alras tot het goed antwoord. Bij mijn dikke duim straalt ze. De volgende som die ik haar geef is 7 X 3 X 5. Daar komt ze goed uit, nadat ze op mijn hint 21 gesplitst heeft in 20 en 1.

De andere die al snel klaar is geef ik ook zulke sommen en bij haar geef ik ook deze: 5 X 8 + 4 en leg erbij uit dat ze eerst de keersom moet doen. Ook zij krijgt vier dikke duimen van mij en loopt iets groter, zo lijkt het mij, bij de pauze naar buiten.

Helpen bij rekenen is heerlijk werk.

30 juni 2023

Ik ben vandaag de gehele ochtend in groep 4: in groep 3 zijn vandaag al twee leerkrachten aanwezig. Ik blijf de gehele ochtend in het lokaal en ga er niet uit met enkel groepjes kinderen.

In de inloopfase, de eerste tien minuten, ga ik met drie meiden een domino-rekenspel doen. Het gaat er hier om dat de kinderen aan de hand van een tekening een som herkennen. Een tekening met vier stoelen is bijv. de som 4 X 4 (poten). Deze kinderen zijn toegewijd en gaan helemaal op in het spel.

Meester Klaas legt vervolgens uit wat er vandaag allemaal gaat gebeuren en begint vervolgens met het eerste onderdeel: hoe maak je het meervoud van bepaalde woorden met bepaalde uitgangen waarvòòr een lange of korte klank zit. Hiervoor zijn ook-zo- en net-als-strategieën die sommige kinderen goed kunnen toepassen terwijl anderen er naar moeten zoeken of raden. Bij de opdrachten na de uitleg, loop ik rond, ondersteun en geef raad waar nodig. Opvallend is hoe bij de kinderen de vaardigheid om te schrijven – met potlood! – verschilt; waar sommige kinderen in kronkelige banen schrijven en verkrampt hun potlood vasthouden, zijn andere in staat tot een handschrift met enige regelmaat op een tamelijk rechte lijn. Wel schrijven ze allemaal te groot om tussen de lijnen te kunnen blijven. De sfeer is ontspannen, de druk van het schoolse leren en werken is er wat af nu de zomervakantie dichtbij is.

In de pauze praat ik even met meester Klaas over volgend jaar schooljaar, ik blijf dit doen en ik ga met beide klassen (groepen moet ik zeggen) mee. Volgend jaar dus groep 4 en groep 5 met dezelfde kinderen maar dan wat ouder. Ik ben benieuwd.

Na de pauze volgt hetzelfde stramien: klassikale uitleg: rekenen met de klok en daarna alleen of in groepjes opgaven maken. Er zijn kinderen die nog voor dat zij zelf iets geprobeerd hebben hun hand al opsteken. Bij hen ben ik wat terughoudender met mijn hulp, nodig ze uit de eerste stap zelf te bedenken. In enkele gevallen lukt het om het kind de opgave zelf te laten maken. Vier kwartier in een uur, 60 minuten in een uur, twaalf keer vijf minuten in een uur en hoeveel later is kwart over vier ten opzichte van half drie?

De ochtend wordt afgesloten met enkele malen afscheid: een kind gaat na de zomer naar een andere school en staat even heel centraal. Als meester Klaas aankondigt dat dit mijn laatste ochtend is voor de vakantie komt een rij kinderen knuffelend van mij afscheid nemen, vier jongens voorop.